Ekologia w biznesie, czyli o sztuce wyboru

Cyfryzacja drogą do zrównoważonego rozwoju

Transformacja cyfrowa i zrównoważony rozwój to dwa najważniejsze wyzwania dzisiejszego świata, które pozornie nie mają ze sobą wiele wspólnego. Jako najmocniejsza siła napędowa XXI wieku, cyfryzacja była odpowiedzią na wzrastające oczekiwania biznesu, w zgodzie z hasłem "szybciej, wyżej, dalej", i jak się wydawało, zepchnęła postulaty zrównoważonego rozwoju na boczny tor. To jednak w połączeniu obu aspektów kryje się największy potencjał. Reorganizacja przedsiębiorstw, optymalizacja procesów i zdobywanie nowych rynków zbytu z wykorzystaniem możliwości oferowanych przez cyfryzację stanową podstawę do zmiany myślenia i działania w duchu zrównoważonego rozwoju.

Jak cyfryzacja oddziałuje na środowisko?

Pozytywny wpływ cyfryzacji uwidacznia się poprzez:

• oszczędzanie energii i redukcję emisji gazów cieplarnianych,
• oszczędne wykorzystanie zasobów i
• recykling.

Ponadto transformacja cyfrowa pozwala na realizację konkretnych zmian w organizacji firm pozwalających na:

• tworzenie zdecentralizowanych systemów energetycznych w efekcie transformacji energetycznej
• optymalizację procesów produkcyjnych
• sterowanie łańcuchem dostaw

Jednak tego typu zmiany niosą ze sobą również zagrożenia dla środowiska. Cyfryzacja nie jest tylko częścią wirtualnego świata. Umożliwiają ją urządzenia mobilne, takie jak smartfony, oraz komputery podłączone do sieci, co wiąże się ze zużyciem energii i zasobów materiałowych oraz dodatkową emisją dwutlenku węgla.

Poza tym, do budowy urządzeń elektronicznych potrzebne są duże ilości drogich, często rzadkich surowców, z których część nie może zostać poddana recyklingowi. Złomowane urządzenia elektroniczne stanowią najszybciej rosnącą kategorię odpadów i tym samym ogromny problem dla środowiska, który nadal czeka na rozwiązanie. Dlatego celem cyfryzacji musi stać się rewolucja w zakresie efektywności, aby cele osiągane były nie tylko szybciej, ale przede wszystkim lepiej.

Czy ekologicznie oznacza automatycznie drogo?

Jednym z uparcie utrzymujących się przesądów dotyczących zrównoważonego rozwoju jest przekonanie, że ekologia wymaga dużych nakładów finansowych. Tworzenie i wprowadzanie na rynek nowych technologii wiąże się często z dużymi inwestycjami w porównaniu do już istniejących, wypróbowanych rozwiązań. Jednak koszty nowych technologii nie są stałe i z reguły ulegają proporcjonalnemu zmniejszeniu na przestrzeni czasu. Dotyczy to również innowacji z zakresu ekologii. Przykładem może być energia odnawialna – energia słoneczna i wiatrowa jest dziś zaliczana do najtańszych źródeł energii.

Pojęcie "ochrona środowiska" spopularyzowane w latach 80-tych i 90-tych również całkowicie zmieniało swoją wymowę. Początkowe ograniczanie się do filtrowania szkodliwych gazów z atmosfery nie ma już racji bytu. Celem ekologii jest dziś całkowita redukcja zanieczyszczeń i odpadów oraz związane z tym zmniejszenie kosztów produkcji poprzez efektywne wykorzystanie zasobów materiałowych i ludzkich. Centralnymi zagadnieniami, które już podczas planowania projektu powinny zostać wzięte pod uwagę, są obecnie:

• zintegrowana ochrona środowiska
• design w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem
• ekologiczne modele biznesowe

Szczególnie na rynkach finansowych ekologiczne modele biznesowe odgrywają znaczącą rolę. Jeżeli przedsiębiorstwa nie wykazują dbałości o środowisko w swoich działaniach, ich wartość na rynku drastycznie spada.

Jakie konkretne zalecenia przedsiębiorstwa powinny mieć na uwadze?

Cyfryzacja i zrównoważony rozwój w przedsiębiorstwie opierają się w znacznym stopniu na analizie danych, reorganizacji i stworzeniu łatwego dostępu do innowacji. Dla obu aspektów występuje przy tym wzajemna zależność, ponieważ skutkiem wdrażania cyfryzacji jest z reguły zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa. Za to droga do zrównoważonego rozwoju prowadzi zwykle przez transformację cyfrową.

• Pierwszy krok: rejestrowanie i wykorzystywanie danych

Za pomocą cyfrowych danych możliwe jest np. dokładniejsze sterowanie i elastyczne użytkowanie maszyn i urządzeń. Dzięki temu wykorzystanie zasobów zostaje precyzyjne dopasowane do zapotrzebowania. Produkcja staje się bardziej wydajna – optymalnie sterowane maszyny mogą zaoszczędzić nawet 30 procent zużywanej energii. Podstawą do analizy danych, której efektem są konkretne zalecenia dla przedsiębiorstwa, jest cyfryzacja.

• Drugi krok: reorganizacja przedsiębiorstwa

Istotą zrównoważonego rozwoju jest wprowadzanie zamkniętych obiegów. Kluczowymi pojęciami są tu gospodarka o obiegu zamkniętym i tzw. regeneracja. Ich celem jest stworzenie wartości dodanej bez negatywnych skutków dla środowiska. Przykładem może być rozszerzenie oferty usług lub osiągnięcie lepszych wyników gospodarczych z wykorzystaniem takich samych materiałów.

Modele biznesowe pay-per-use stawiają na wydłużenie czasu użytkowania produktów i dzięki temu zdobywają dostęp do nowych rynków dla przedsiębiorstw. Zamiast sprzedaży oferowany jest wynajem lub leasing maszyn i urządzeń. Dzięki temu generowana jest większa wartość dodana, a relacje z klientami stają się trwalsze. Dodatkowo właściciel środka trwałego, np. maszyny, jest regularnie informowany o jej stanie i może lepiej zaplanować jej przyszłe wykorzystanie i obsługę techniczną. W ramach konserwacji predykcyjnej można odpowiednio wcześnie zastosować środki zapobiegawcze, aby nie doszło do awarii lub przestoju w krytycznym momencie.

• Trzeci krok: obniżenie progu dostępu

Konkretne zalecenia dotyczące wdrażania cyfryzacji i związanego z nią zrównoważonego rozwoju są zależne od wielkości i struktury przedsiębiorstwa. Należy przy tym pamiętać, że transformacja cyfrowa to proces i dlatego warto wcześniej zdefiniować następujące kwestie:

• Które operacje wewnętrzne, poprzez wykorzystanie danych cyfrowych, mogą być przeprowadzane efektywniej lub nawet zostać zautomatyzowane?
• W jakich obszarach można wykorzystywać zebrane dane?
• W jakich przypadkach można tworzyć nowe, cyfrowe modele biznesowe?

Podczas takich rozważań trzeba zawsze mieć świadomość, że każda forma działalności człowieka ma ogromny wpływ na nasze środowisko. Każde działanie może mieć równocześnie pozytywne i negatywne skutki i w wielu sytuacjach nie istnieje perfekcyjne rozwiązanie. Dlatego aby osiągnąć możliwie najlepsze połączenie cyfryzacji i zrównoważonego rozwoju, należy dokładnie przeanalizować zarówno możliwości, jak i zagrożenia wiążące się z każdą decyzją strategiczną. Do tego celu najlepiej dążyć krok po kroku, z optymistycznym nastawieniem do zmian.